KÖSEM SULTAN’A AİT BİR MUHALLEFAT KAYDI

BEĞENDİM

ABONE OL

News

Cihannüma Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi Sayı I/2 – Aralık 2015, 131-143

Özer Küpeli* Osmanlı tarihinin en güçlü kadınlarından biri olan Kösem Sultan’ın hayatının ilk yıllarıyla ilgili kaynaklarda pek fazla bilgi bulunmadığından dolayı nerede ve ne zaman doğduğu tam olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte öldüğünde altmış iki yaşında olduğu bilgisinden hareketle, 1589’da bir Rum papazının kızı olarak dünyaya geldiği ve Bosna taraflarından İstanbul’a getirildiği yönündeki rivayet yaygın kabul görmüştür1 . Saraya geldikten sonra Mahpeyker adını alan ve güzelliği ile I. Ahmed’in dikkatini çeken Kösem, sultanın hasekisi olmuş, hatta Venedik arşivlerindeki bir belgeye göre padişahla nikâhlanmıştır2 . Murad, Süleyman, İbrahim ve Kasım adlarında en az dört şehzade dünyaya getirdiği

bilinen Kösem, saraydaki gücünü her geçen gün arttırmış olmasına rağmen eşinin saltanatı süresince devlet işlerine pek müdahil olmamış veya olamamıştır. I. Ahmed’den sonra tahta çıkan I. Mustafa ve II. Osman dönemlerini Eski Saray’da geçirmiş, Mustafa’nın ikinci saltanatının ardından oğlu IV. Murad’ın padişah olması ona nihayet arzuladığı gücü sağlamıştır. Oğlunun yaşının küçük olması yanında tecrübesizliğini de bahane eden Valide Sultan yaklaşık on yıl kadar devlet işleriyle bilfiil meşgul olmuştur. IV. Murad’ın 1632’den sonra idareyi bizzat ele almasıyla geri plana düşmüşse de, 1640’da diğer oğlu İbrahim’in tahta çıkışıyla eski gücüne tekrar kavuşmuştur. Oğlunun sekiz yıllık saltanatı boyunca devlet işlerine birçok kez müdahil olan

Kösem Sultan, İbrahim’in dengesiz davranışları artık tahammül edilemez bir noktaya geldiğinde tahttan indirilip yerine torunu IV. Mehmed’in * Doç.Dr., İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Tarih Bölümü. 1 Ahmet Refik, Kadınlar Saltanatı, Ankara 2005, s. 76; Ahmet Refik’in bir Fransız tarih yazarına dayanarak naklettiği bu bilgiler daha sonra Kösem Sultan’a dair yazılan hemen tüm metinlerde herhangi bir şekilde tartışılmadan tekrarlanmıştır. Bkz. M. Câvid Baysun, “Kösem Sultan”, İslâm Ansiklopedisi, VI, İstanbul 1977, s. 915; Mücteba İlgürel, “Kösem Sultan”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 26, Ankara 2002, s. 273; Necdet Sakaoğlu, Bu Mülkün Kadın Sultanları, Vâlide Sultanlar, Hâtunlar, Hasekiler, Kadınefendiler, Sultanefendiler, İstanbul 2008, s. 224; Murat Kocaaslan, Kösem Sultan, Hayatı, Vakıfları, Hayır İşleri ve Üsküdar’daki Külliyesi, İstanbul 2014, s. 27; Erhan Afyoncu, Muhteşem Valide Kösem Sultan, İstanbul 2015, s. 9. Kösem Sultan üzerine en son yayınlardan birini yapan

Özlem Kumrular da onun Bosna’dan gelmekle birlikte menşeinin Boşnak mı, Çerkez mi, yoksa Rum mu olduğunu dönemin yerli ve yabancı kaynaklarından hareketle tartışmış ve nihayette Yunanistan’ın güneydoğusunda Venedik egemenliğindeki adalardan biri olan Tinos’tan kaçırılan bir Rum kızı olduğunda karar kılmıştır, bkz. Kösem Sultan, İktidar, Hırs, Entrika, İstanbul 2015, s. 14-19. 2 Kumrular, a.g.e., s. 110-112. Özer Küpeli 132 geçirilmesi sürecinde de mühim rol oynamıştır. Yeni padişahın henüz küçük yaşta olmasının yanı sıra annesi Hatice Turhan Sultan’ın da oldukça genç ve tecrübesiz oluşu büyük validenin devlet işlerindeki etkinliğini bir süre daha devam ettirmesine imkân vermiştir. Lakin giderek artan nüfuzu bazı devlet adamları

arasında rahatsızlık uyandırmış, padişahın annesi Hatice Turhan Sultan’ın da kendisine cephe almasına yol açmıştır. Şahsına karşı oluşturulan ittifaktan bir taht değişikliği ile kurtulmak isteyen ve IV. Mehmed’i devirmek için bir darbe planlayan Kösem Sultan, yakın adamlarının bu planı Hatice Turhan Sultan’a ihbar etmesi üzerine kendi komplosuna kurban gitmiş, 2 Eylül 1651’de katledilmiştir3 . Ölümünün ardından Kösem Sultan’ın geride büyük bir servet bıraktığı bilinmektedir. Naîmâ, servetinin miktarı hakkında “… elli seneden beri iddihâr u cemʻ eylediği emvâl-i bisyâr ve tuhaf u nevâdir makulesi zî-kıymet eşyâ ve cevâhir ki,

muhâsibler hesâbında âciz idi” dedikten sonra, bu serveti meydana getiren başlıca kaynağın Menemen, Zile, Gazze, Kilis ve İzdin’deki haslar olduğunu, bunların yıllık gelirinin 250.000 kuruş, bir başka ifadeyle 20 milyon akçeyi bulduğunu yazmaktadır4 . Gelir kaynakları bunlarla sınırlı olmayan Kösem Sultan’ın ayrıca Eğriboz Sancağı’ndaki Livadya Kazası ile İskenderun’da iki ayrı hassı daha mevcuttu. Livadya’daki hassının geliri 1623’te 394.373 akçe, liman gelirlerini de kapsayan İskenderun’daki hassının geliri ise 3.200.000 akçeydi.

Yine Kıbrıs’ta ve daha birkaç yerde çiftlikleri ile Büyük Valide Hanı başta olmak üzere İstanbul’da çeşitli mülkleri vardı5 . Yunanistan’da bir liman şehri olan Volos’un gelirleri de ona aitti. Dönemine tanıklık eden bir İtalyan, Kösem’e padişah ve saray ahalisi tarafından sürekli olarak çok pahalı hediyeler verildiğini, gelirleriyle devamlı toprak ve gemiler edindiğini, gemilerini İskenderiye ve Kahire’de işlettiğini ifade etmiştir6 . Bunlara ilave olarak hazineden de günlük 3.000 akçe maaş almaktaydı7 . Valide Sultan’ın sadece haslarından elde ettiği gelir bile öylesine dikkat çekiciydi ki, devrin şeyhülislamı Kara Çelebi-zâde Abdülaziz Efendi,

veziriazamın konağındaki bir mecliste hazinenin çektiği müzayaka konuşulurken “… Büyük Vâlide’nin hâlâ hâsları üçyüzbin guruşa maktuʻdur dediklerinde bî-ihtiyâr bu kadar guruş hâsıl-ı vâlide işitmedik …” diyerek şaşkınlığını gizleyememiştir8 . Kösem Sultan’ın öldürülmesinin ardından sıra bu muazzam servetin tespit, tahrir ve zaptına gelmiştir. Bu iş için kimin görevlendirildiği, sürecin nasıl işlediği ve merhum Valide Sultan’ın hususi servetinin boyutu ve içeriği bilinmemektedir. Zira bu konuda arşivlerde herhangi bir belgeye rastlanmamış,

sadece eşyalarının bir 3 Baysun, a.g.m., s. 916-921; İlgürel, a.g.m., s. 273-275; Sakaoğlu, a.g.e., s. 225-230. 4 Naîmâ Mustafa Efendi, Târih-i Naʻîmâ (Ravzatu’l-Hüseyn fî Hülâsati Ahbâri’l-Hâfikayn), III, (haz. Mehmet İpşirli), Ankara 2007, s. 1329. 5 Kocaaslan, a.g.e., s. 106-111. 6 Kumrular, a.g.e., s. 296. 7 Leslie Peirce, Harem-i Hümayun, Osmanlı İmparatorluğu’nda Hükümranlık ve Kadınlar, (çev. Ayşe Berktay), İstanbul 2010, s. 170-171. 8 Kara Çelebi-zâde Abdülaziz Efendi, Ravzatü’l-ebrâr Zeyli (Tahlil ve Metin) 1732, (haz. Nevzat Kaya), Ankara 2003, s. 9. Kösem Sultan’a Ait Bir Muhallefat Kaydı 133 kısmına ait olduğunu düşündüğümüz bir muhallefat kaydı tespit edilebilmiştir. Bununla birlikte Naîmâ’nın Tarihinde verdiği bilgilerden hareketle bu iş için birden fazla kişinin görevlendirildiği ve görevlilerin Kösem’in haremdeki dairesi başta olmak üzere tüm eşyalarını kayda geçirdikleri, ayrıca para ve mücevherlerini tespit için sarayın dışında da ciddi bir araştırma yürüttükleri sonucu çıkarılabilir9 . Yukarıdaki paragrafta da belirttiğimiz

gibi Kösem Sultan’ın yegâne muhallefat kaydı, orijinali Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi’nde 2315 numara ile kayıtlı ve 1061 yılı içerisinde maktulen veya eceliyle ölmüş saray mensuplarının muhallefatlarını içeren bir defterde yer almaktadır. Bu defter 121 varak olup valide sultana ait eşyalar 3b ile 4b arasındadır. Defterdeki kayıtlar, 3b’de “Sene 1061 şehr-i Ramazanü’l-mübarekde bu defterin ketb ve tahririne şürûʻ olunmuşdur der-eyyâm-ı saltanat Sultan Mehemmed Han bin İbrahim Han halledet hilafetihi ilâ-yevmi’l-haşer ve’l-mîzân bâ- kalem-i kâtib-i Hazine-i Âmire Mustafa allahümme ecʻale mine’ş-şüheda âmin maʻ cemîʻü’lmüʼminât ve’l-müʼminîn” başlığı altında başlamaktadır. Bu takdirce defterin Valide Sultan’ın öldürülmesini müteakiben Hazine-i Amire kâtiplerinden Mustafa Efendi tarafından tutulmaya başlandığı ve yıl boyunca kayıtların devam ettiği anlaşılmaktadır. Kösem Sultan’a ait muhallefat kaydının hemen öncesinde

kendisiyle aynı esnada katledilen10 Hasoda-başı Gazanfer Ağa ile Bostancı-başı Ali Ağa’nın muhallefatlarına yer verilmiştir. Müteakiben Valide Sultan’ın muhallefatı, eşyalarının alındığı yere göre –ki bunlar haremdeki dairesi ile haremin bodrumu, Topkapı ile Eyüp’teki bahçelerinde bulunan odalarıdır- sıralanmıştır. Muhallefatı kürk ve kaftanları başta olmak üzere kıyafetlerini, halı, kiçe, yatak, yorgan, döşek, perde, peşkir gibi oturma ve yatak odası teşrifatını, leğen, ibrik, hamam esvabı gibi temizlik eşyaları ile bir kısmı gümüşten çeşitli mutfak eşyasını içerse de, bunlar Osmanlı tarihinin en zengin kadınlarından birinin dillere destan servetinin yalnızca bir kısmını yansıtıyor gibi görünmektedir. Zira Naîmâ, Valide Sultan’ın emvali tahririnde görev alan Kahveci Mehmed Efendi’den naklen değeri 50.000 kuruş civarında 2.700 adet kıymetli şalının kayda geçirildiğini yazsa da11, muhallefatında listelenen şal sayısı buna göre çok az olup sadece 25 adettir. Valide Sultan’ın nakit ve mücevherlerine de muhallefatında rastlanılmamaktadır. Hâlbuki Kösem Sultan’ın değerli taşlar ve takılara düşkün olduğu, ilerleyen yaşlarında

bile bunları takmaktan vazgeçmediği bilinmektedir12. Nakit varlığıyla ilgili olarak ise Naîmâ, Kapalıçarşı yakınındaki Mercan’da inşa ettirdiği Valide Han’da içi para dolu yirmi 9 Târih-i Naʻîmâ, III, s. 1329-1330. 10 Devrin hemen tüm kaynakları Kösem Sultan’ın dairesine girmek isteyenlere engel olmaya çalışan Hasoda-başı ile sarayın kapılarını açık bıraktırdığı için Bostancı-başının öldürüldüğünü yazsa da, bu kişilerin isimlerini sadece Abdurrahman Abdi Paşa zikretmektedir. Bkz. Abdurrahman Abdi Paşa Vekâyi‘-nâmesi [Osmanlı Tarihi (1648-1682)], haz. Fahri Ç. Derin, İstanbul 2008, s. 40. 11 Târih-i Naʻîmâ, III, s. 1330. 12 Kumrular, a.g.e., s. 291. Özer Küpeli 134 sandığının bulunup hazineye alındığını ifade etmektedir13. Elimizdeki muhallefat kaydının Naîmâ’nın zikrettikleri yanında mücevher, para, altın gibi kıymetli eşyayı içermemesi Valide Sultan’ın asıl servetini oluşturan bu pahada ağır kıymetlere ne olduğu sorusunu akla getirmektedir.

Gerçi olay gecesi başta kulaklarındaki küpeler olmak üzere yüzüklerinin, bileziklerinin, dizbağları ve esvapları ile bilumum kıymetli eşyasının yağmalandığı bilinmektedir. Hatta kulaklarını parçalayarak küpelerini alan Bostancı Ali adlı bir Arnavut daha sonra bu yüzden cezalandırılacağı vehmine kapılarak pişman olmuş, küpeleri iade etmişti. Paul Ricaut, ceviz büyüklüğünde ve üçgen şeklinde tıraş edilerek altından bir yakut içine oturtulmuş bu pırlanta küpelerin valide sultana I. Ahmed tarafından hediye edildiğini ve tahmini değerinin Mısır’ın bir yıllık geliri kadar olduğunu yazmıştır14. Bununla birlikte yağma olayı muhtemelen Valide Sultan öldürüldüğünde üzerinde bulunan eşyalarla sınırlı kalmış, Harem’deki dairesinde ve diğer yerlerde bulunan eşyalarına dokunulmamıştır.

O halde, servetinin büyüklüğü göz önüne alındığında, Kösem Sultan’a ait başka muhallefat kayıtlarının da olabileceği akla gelmektedir. Ancak burada neşrettiğimiz dışında Kösem Sultan’ın emlak, akar ve eşyasını içeren başkaca bir kayıt şimdilik tespit edilebilmiş değildir. Netice olarak muhallefatında yer alan eşyalar bu kudretli Valide Sultan’ın muazzam servetini yansıtmasa da, neler giydiği, odasının ve yatağının nasıl teşrif edildiği, yemek yerken neleri kullandığı gibi günlük hayatının ayrıntılarını tespit etmek için kullanılabilir.

Kaynaklar Arşiv Kaynakları TSMA, D. 2315, v. 3b-4b. Kaynak Eserler Abdurrahman Abdi Paşa Vekâyi‘-nâmesi [Osmanlı Tarihi (1648-1682)], haz. Fahri Ç. Derin, İstanbul 2008. Kara Çelebi-zâde Abdülaziz Efendi, Ravzatü’l-ebrâr Zeyli (Tahlil ve Metin) 1732, (haz. Nevzat Kaya), Ankara 2003. Naîmâ Mustafa Efendi, Târih-i Naʻîmâ (Ravzatu’l-Hüseyn fî Hülâsati Ahbâri’l-Hâfikayn), III, (haz. Mehmet İpşirli), Ankara 2007. Ricaut, Paul, Osmanlı İmparatorluğu’nun Hâlihazırının Tarihi (XVII. Yüzyıl), (terc. Halil İnalcıkNihan Özyıldırım; çeviriyazı Ali Emre Özyıldırım; Giriş Bülent Arı), İstanbul 2012. Araştırma ve İncelemeler Afyoncu, Erhan, Muhteşem Valide Kösem Sultan, İstanbul 2015. 13 Târih-i Naʻîmâ, III, s. 1329. 14 Paul Ricaut, Osmanlı İmparatorluğu’nun Hâlihazırının Tarihi (XVII. Yüzyıl), (terc. Halil İnalcık-Nihan Özyıldırım; çeviriyazı Ali Emre Özyıldırım; Giriş Bülent Arı), İstanbul 2012, s. 31. Kösem Sultan’a Ait Bir Muhallefat Kaydı 135 Ahmet Refik, Kadınlar Saltanatı, Ankara 2005. Baysun, M. Câvid, “Kösem Sultan”, İslâm Ansiklopedisi, VI, İstanbul 1977, s. 915-923. İlgürel, Mücteba, “Kösem Sultan”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 26, Ankara 2002, s. 273-275. Kocaaslan, Murat, Kösem Sultan, Hayatı, Vakıfları, Hayır İşleri ve Üsküdar’daki Külliyesi,

İstanbul 2014. Kumrular, Özlem, Kösem Sultan, İktidar, Hırs, Entrika, İstanbul 2015, s. 14-19. Peirce, Leslie, Harem-i Hümayun, Osmanlı İmparatorluğu’nda Hükümranlık ve Kadınlar, (çev. Ayşe Berktay), İstanbul 2010 Sakaoğlu, Necdet, Bu Mülkün Kadın Sultanları, Vâlide Sultanlar, Hâtunlar, Hasekiler, Kadınefendiler, Sultanefendiler, İstanbul 2008. Özer Küpeli 136 Çevirimetin [3b] Sene 1061 şehr-i Ramazanü’l-mübarekde bu defterin ketb ve tahririne şürûʻ olunmuşdur der-eyyâm-ı saltanat Sultan Mehemmed Han bin İbrahim Han halledet hilafetihi ilâ-yevmi’l-haşer ve’l-mîzân bâ-kalem-i kâtib-i Hazine-i Âmire Mustafa allahümme ecʻale mine’ş-şühedâ âmin maʻ cemîʻü’l-müʼminât ve’l-müʼminîn Mâh-ı mezbûrun fî 18 Has Oda’da ferhân-ı hümâyûn ile iç oğlanı paraladuğı Has Odabaşı Gazanfer Ağa metrûkâtından Odabaşı Hasan Ağa yedinden Hazine-i Âmire’ye teslîm olunan eşyadır. Murassaʻ âʻlâ iğnelik 1 Murassaʻ bilezik 1 Sim zincir

1 Divan rahtı 1 Sim topuz 1 Sim kebir rikâb 1 … sim eğer 1 Zer raht abânî 3 Sim şamʻdan 1 Sim kahve ibriği 1 Sim tepsi 1 Sim külçe 9, dirhem 1450 Zer kılıç 1 Serâser kaftan 8 Kârhâne kaftan 2 Mütenevviʻa samur kaplı erkân 6 Mütenevviʻa kutnu 6 Sâye çuka donluk 3 Mertebânî tabak 18 Fağfûrî tabak 6 Mertebânî kâse 2 Yevm-i mezbûrede ferhân-ı hümâyûn ile maktûl olan Bostancıbaşı Ali Ağa muhallefâtından Darüssaade Ağası Mehmed Ağa yedinden dâhil-i Hazine-i Âmire olan eşyadır Zer zincir 1 Samur kaplu Serâser kaftan 11 Zer raht abânî 1 Kebir sim rikâb çift 1 Samur tahta 1 Divan rahtı 1 Sim balta 10 Kiçe-i Acem 4 Çiçekli çuka samur kaplu erkân 2 Sim topuz 3 Bu zikr olunan eşyalar fermân-ı pâdişâhî ile mezâd üzere fürûht olmuşdur

Yevm-i mezbûrede maktûle olan Vâlide-i Sultan İbrahim Han odasından Harem-i Hümâyûn’da Hazinedâr Müsâhib Ali Ağa yedinden Hazine-i Âmire’ye teslîm olunan eşyadır ki zikr olunur Kakum kaplu kürk 4 Mütenevviʻa kaftan 28 Zer raht boğça 25 Mütenevviʻa dizlik 7 Cezair(?) ihram 1 Mardin peşkiri 1 Kösem Sultan’a Ait Bir Muhallefat Kaydı 137 Mardin perdesi 2 Çatma top 2 Çatma pare 4 Kutnı ve sâde ve dîbâ donluk 57 Atlas donluk 21 Dîbâ çakşır 22 Şeritî gömlek 62 Alaca Hindî kutnı 32 Mısırî peşkir 1 Tefarık yorgan 72 Ferace ve kaftan 42 Defʻa dîbâ ve atlas donluk 76 Mısırî alaca 5 Murakkaʻ boğça 15 Defʻa yorgan 7 Zer raht yasdık 35 Serâser yasdık çift 3 Serâser perde 3 Acem seccadesi 1 Bürüncük cibinlik 3 Aʻlâ makramalar 11 Alaca atlas perde 8 Dîbâ ve sâde kaftan 33 Samur kaltak 8 Samur tahta 1 Sof top 5 Keşmirî şal

10 Abdest makraması 10 Kakum kürk 2 Üşek kürk 4 Samur kaplu kürk 3 Murassaʻ yelpaze 2 Murassaʻ meksrah(?) 4 Yüz yasdığı 4 Atlas makʻad 4 Zer raht yasdık 26 Kılabdan yasdık 20 Dîbâ cibinlik 1 Zer raht perde 3 Zer raht kebir perde 1 Dîbâ kebir perde 4 Serâser makʻad 5 Zer raht makʻad 8 Samur kebir makʻad 1 Dîbâ aʻla makʻad 1 Sürh çuka makʻad 9 Samur kebir döşeme 1 [4a] Serâser makʻad 4 Çuka makʻad 8 Samur sofa(?) döşemesi 10 Kuyruk makʻad 2 Zer raht kadife makʻad 8 Zer raht yasdık 18 Topkapusu’nda olan bağçeden alınandır Zer raht sürh yasdık 6 Kadife üzere zer raht yasdık 6 Zer raht minder yüzü 2 Taraklı kadife perde 4 Serâser Acemî makʻad 4 Zıbun 5 Kaftan 20 Dülbend gömlek 45 Kıbrıs … 2 Köhne makʻad

2 Don gömlek 5 Zerbâf seccade 1 Özer Küpeli 138 Mardin perdesi 1 Zer raht minder 2 Bürüncük cibinlik 4 Alaca perde 1 Fağfurî İznik 3 Fağfurî sürahi 15 Fağfurî buhurdan 1 Mertebânî kâse maʻ tabak 1 Kapaklı yekmürdî 3 Kebîr tabak 10 Küçük tabak 8 Hurda yekmürdî 7 İskemle zarfı 1 Cezair(?) ihram 3 Samur kaplu abânî 14 Üşek kürk 4 Kakum kürk 5 Hamam esvâbı 4 Destâr 30 Zer raht boğça 10 Mardin perdesi 5 Dîbâ makʻad 21 Telli perde 7 Taraklı atlas dilli perde 13 Çatma makʻad 6 Defʻa hamam esvâbı 3 Fağfurî leğen maʻ ibrik 4 Kadife araba örtüsü 1 Çatma yasdık 50 Zer raht çuka seccade 1 Ham dülbend 40 Şal 15 Bayram(?) yüzü 15 Mutallâ destâr 40 Tefarık işleme(?) boğça 4 Kebîr halı 4 Küçük halı 6 İbrişim halı 2 Selanik kiçesi 6 Büyük kiçe-i Acem 1 Kubbe Odası’na döşendi fî 8 Cemaziyelevvel sene 1064 Orta Acem kiçesi 2 Kubbe Odası’na döşendi Küçük Acem kiçesi 2 Kubbe Odası’na döşendi Zerbâf seccade 1 Atlas perde 5 Eyüp Sultan’da olan bağçesinden alınandır Çatma yasdık 43 Halı 22 Kiçe-i Selanik 12 Şilte 8 Yorgan

34 Çatma perde 4 Yüz yasdığı 5 Makʻad 5 Seccade 1 Çarşab 5 Perde-i bürüncük 8 Sim şamʻdan 7 Sim kebîr tepsi 2 Sim buhurdân 1 Sedefkârî iskemle 2 Mücevher fincan maʻ tabak 1 Kapaklı yekmürdî 1 Fağfurî leğen maʻ ibrik 6 Fağfurî tabak 3 Fağfurî fincan 2 Fağfurî sürahi 1 Bakır evanî kıyye 22 Kösem Sultan’a Ait Bir Muhallefat Kaydı 139 Kendi odasından alınan fağfurîlerdir ki aynısı ile zikr olunur an-yed-i Ali Ağa Sagîr tabak 8 Küçük fincan 20 Harem’e alınmışdır Hatayî yekmürdî 1 İbrik 4 Orta tabak 4 Büyük tabak 3 Küçük aʻlâ fincan 8 Harem-i Hümâyûn’a alınmışdır

Büyük fincan 7 içerü alınmışdır Yeşim fincan 1 Hindî fincan 2 Sarı kâse maʻ tabak 1 Defa sarı kâse maʻ tabak 1 Beyaz yekmürdî maʻ tabak 1 Müşebbek fincan 1 Kapaklı fincan 2 Kapaklı yekmürdî 3 Beyaz kâse maʻ tabak 1 Beyaz tabak 2 Küçük mertebânî kâse 2 Hurda yekmürdî 5 Yazılı kâse 1 Mertebânî tabak 2 Topkapusu’ndan alınan fağfurîlerdir Küçük yekmürdî 40 Küçük tabak 45 İbrik 5 Leğen 5 Mertebânî sürahi 1 Beyaz kâse 2 Hurda fincan 23 Matara 1 Büyük tabak 23 Orta tabak 10 Kebîr kâse 10 Mertebânî tabak 12 Mertebânî kâse 3 Sürahi 3 Büyük sürahi 2 Kavanos 9 Harem’in kilerinden alınmışdır Billur bardak 1 Mertebânî tabak 23 Yekmürdî 15 Küçük tabak 15 Mertebânî kâse 3 Aʻlâ kâse 4 Orta tabak 5 Kapaklı yekmürdî 4 Billur şamdan murassa 3 mezbûr üç şamʻdan buhurdânı içinde hıfz olunmuşdur gaflet olunmaya [4b] Merhum Valide Sultan kilerinden alınan sim evanilerdir Sim kavanos ve büyük maşraba 17 Sim kutu 4 Sim yemek iskemlesi 1 Sim ayaklı geçme yemek iskemlesi 1 Özer Küpeli 140 Sim sahan

matabak 8 Sim sini 7 Sim hoşab tasları 6 Sim … 1 Sim tava 1 Sim tebsi 6 Sim süzgü 1 Sim havan 10 Sim ayaklı sahan maʻ kapak 3 Harem-i Hümâyûn’un bodrumunda merhûm Büyük Valide Sultan’ın alınan sim eşyasıdır an yed-i müsâhib Hazinedâr Ali Ağa Sim şamʻdan 2 Sim güğüm 2 Sim ibrik 3 Sim çiçeklik 24 Sim buhurdân 3 Sim güllabdân 3 Sim tas 3 Sim tennure 3 Sim …. feneri 1 Sim havan 1 Sim hokka 1 Sim kapaklı kutu 1 Sim sepet 1 Sim büyük … 2 Sim küçük … 1 Sim ibrik kebîr ve sagîr 10 Sim tava 1 Sim tebsi 3 Sim makras 2 Sim kulplu tas 2 Sim hurda tebsi 5 Sim büyük tas 7 Sim sahan 7 Sim kapak 6 Yaldızlı kapak 4 Sim büyük güğüm 1 Sim mangal-ı kebîr maʻ sim iskemle 1 valide sultan hazretlerine teslim şüd anyed-i Yusuf Ağa müsâhib Sim maşraba

1 Sim fincan tebsileri 9 Merhum sultanın Topkapu’sundan alınan eşyalarıdır bu eşyayı silahdar kendü varup getirmişdir Sim kebîr sini 2 Sim evsat sini 3 Sim hamam leğeni 2 Sim tebsi 4 Sim hoşab tası 3 Sim şamʻdan 5 Sim ibrik 7 Sim kahve ibriği 3 Sim oluklu tas 2 Sim kebir maşraba 4 Sim buhurdân 2 Sim tennure 2 Sim çubuk buhurdânı 1 Sim zarf 1 Sim leğen 5 Sim ayaklı leğen 1 Sim abdest leğeni 1 Sim küçük tas 2 Sim kürek 1 Sim maşa 1 Sim sahan kebîr ve sagîr 24 Sim sahan kapakları 14 Sim ocak … 3 Sim orta tebsi 3 Kösem Sultan’a Ait Bir Muhallefat Kaydı 141 Özer Küpeli 142

KÖSEM SULTAN