İnsani yardımda ‘Hawala’ tuzağına düşmeyin!

ANKARA / BHA

Birlik Haber Ajansı (BHA), geleneksel para transfer yöntemi "Hawala" sistemini derinlemesine araştırdı ve dikkat çekici bulgulara ulaştı.

Araştırmanın Önemli Bulguları:

Yüzyıllardır Orta Doğu, Güney Asya ve Afrika'da kullanılan Hawala, resmi bankacılık sistemlerinin dışında, güvenilir aracılar üzerinden çalışan bir para transfer yöntemidir. Kayıt ve bankacılık altyapısı gerektirmez. Para gönderen, bir aracıya nakit verir; aracı da başka bir aracıya, alıcıya para teslimini talimatlandırır. Bu izlenmesi zor sistemi, yasadışı işlemler için de sıklıkla kullanılır.

TÜRKİYE'DEKİ YASAL DÜZENLEMELER

Türkiye, Hawala sistemine karşı güçlü bir yasal ve denetim mekanizmasına sahiptir. 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Kanunu, resmi olmayan para transferlerini yasaklar. Yabancı STK'ların yurt dışına yaptıkları yardımların bildirim zorunluluğu ise Dernekler Kanunu'nda belirtilmiştir. Terörün Finansmanı ve Kara Para Aklamanın Önlenmesi kanunları da bu konuda ek düzenlemeler içerir. Buna rağmen, bazı yabancı STK'lar bu yasalara uymayarak, Türkiye'den yönetilen programlar için Irak üzerinden para transferleri yapmaktadır.

IRAK ÜZERİNDEN GERÇEKLEŞEN TRANSFERLER VE RİSKLER

Birçok yabancı STK, Türkiye'deki mevzuata rağmen, insani yardım programlarını Türkiye'den yönetip, Irak'ı aracı kullanarak para transferi yapmaktadır. Özellikle KYB ile bağlantılı Zozik Company gibi şirketler, yüksek komisyonlarla Hawala işlemleri yürütmekte ve milyonlarca dolarlık bütçenin Kuzey Suriye'ye aktarılmasını sağlamaktadır. Bu transferler denetlenmediğinden, terör örgütlerinin bu paraya veya komisyonlara erişimini engelleyecek bir mekanizma bulunmamaktadır. Bu kuruluşlar, denetimden kaçınmak için insani yardım faaliyetlerini ticari şirketler altında, bildirimde bulunmadan yürütmekte ve böylece terör finansmanına kapı aralamaktadır.

İPTAL EDİLEN FAALİYET İZİNLERİ

Geçmişte yapılan incelemeler sonucu, birçok yabancı STK'nın faaliyet izinleri iptal edildi. Bu kuruluşların, insani yardım amaçlarının dışında izinsiz para transferleri gibi faaliyetlerde bulundukları tespit edildi. “Mercy Corps Türkiye Temsilciliği” ve “International Medical Corps (IMC)” gibi kuruluşlar da bu iptaller arasında yer almaktadır.

TERÖR FİNANSMANINDA HAWALA'NIN ROLÜ

Suriye'deki terör örgütleri, finansman ihtiyaçlarını karşılamak için Hawala'yı yoğun olarak kullanmaktadır. Irak üzerinden Suriye'ye yapılan para transferleri, bankacılık sistemi dışından gerçekleştiğinden izlenmesi ve denetlenmesi oldukça güçtür. Bu yöntemle, yasadışı para transferleri insani yardım kisvesi altında terör örgütlerine ulaştırılmaktadır.

TÜRKİYE'DEKİ YASAL UYGULAMA VE GÜVENLİK RİSKLERİ

Suriye'nin kuzeyindeki bölgelerine ulaştırılan nakit paralar, PTT aracılığıyla gerekli bildirimler yapılarak gönderilebilir. Ancak, yasal bildirimlere uymayan ve düşük idari para cezalarını göze alan birçok yabancı STK, kayıt dışı para ve yardım transferini içeren birçok kuralı ihlal ederek faaliyet göstermektedir. Bazı uluslararası kuruluşlar, yöneticilerinin Hawala nedeniyle hapis cezası almış olmasına rağmen, milyonlarca dolarlık bütçelerle Kuzey Suriye ve İdlib'de faaliyetlerine devam etmekte ve Türkiye kanunlarını görmezden gelmektedir.

YETERLİ OLMAYAN CEZALAR VE GÜVENLİK RİSKLERİ

Mülki idare amirliklerinin bu konudaki hassasiyetinin yetersiz olması, küçük idari para cezalarıyla hukuksuzluğun sürdürülmesine yol açmaktadır. Bu durum, ülke için ciddi güvenlik riskleri oluşturmakta ve kamu kurumlarının düzenleyici gücünü zayıflatmaktadır.

VERİ GÜVENLİĞİ VE GÜVENLİK RİSKLERİ

Bu STK'lar, yerel halktan topladıkları kişisel verileri yurt dışındaki donörlerle paylaşmakta ve bölgenin demografik haritasını çıkarmaktadır. Bu nedenle, yetkililerin daha dikkatli ve detaylı bir denetim yapması, güvenlik risklerinin azaltılması için elzemdir.

SURİYE'DEN DE HAWALA İDDİALARI

Suriye'de faaliyet gösteren yabancı STK'ların, Hawala sistemini kullandığı bilinmektedir. Kayıt dışı ve denetimsiz ortamda, yardımların bir kısmı terör örgütlerine komisyon olarak aktarılarak, istenmeden de olsa terör finansmanı sağlanmaktadır. Türkiye sınırlarında faaliyet gösteren kayıt dışı yabancı kuruluşlar, denetimsiz para transferleri ve terör finansmanı riski oluşturmakta, ulusal güvenlik ve bölgesel istikrar için büyük bir tehdit oluşturmaktadır.