Güncelleme Tarihi: 17 Kasım 2025 11:42

SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZMDE TÜRKİYE GERÇEĞİ

Yazar: Cengiz ÖZBAY

Özet

Bu çalışma Türkiye’de sürdürülebilir turizmin mevcut durumunu, karşılaşılan zorlukları ve geleceğe yönelik çözüm önerilerini incelemektedir. Sürdürülebilir turizm ekonomik kalkınmayı çevresel koruma, sosyal adalet ve kültürel mirasın korunması ile dengelemeyi amaçlayan bir yaklaşımdır. Türkiye doğal ve kültürel kaynaklar bakımından zengin bir ülke olmasına rağmen bu potansiyelin sürdürülebilirlik ilkeleri çerçevesinde yönetilmesi konusunda çeşitli sorunlarla karşı karşıyadır.

1. Giriş

Turizm sektörü Türkiye ekonomisinin lokomotiflerinden biridir. 2024 yılı itibarıyla turizm gelirlerinin ülke GSYİH’ye katkısı yaklaşık %12 seviyesine ulaşmıştır. Ancak bu büyüme çevresel ve sosyo-kültürel maliyetleri de beraberinde getirmektedir. Sürdürülebilir turizm yaklaşımı turizm faaliyetlerinin çevreye, yerel halka ve kültürel değerlere zarar vermeden yürütülmesini hedefler.

Son yıllarda Türkiye’de “Yeşil Sertifika, Mavi Bayrak, Sıfır Atık ve Sürdürülebilir Turizm Sertifikasyonu” gibi uygulamalar önemli adımlar olarak öne çıkmaktadır. Bununla birlikte Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı Bakan Yardımcısı Nadir Alparslan yönetiminde TGA (Turizm Geliştirme Ajansı)ile GSTC (Global Sustainable Tourism Council) iş birliği, sürdürülebilir turizm alanında ülkemizin ciddi mesafeler almasını sağlamıştır.

2. Sürdürülebilir Turizmin Temel İlkeleri

Sürdürülebilir turizm üç boyuta dayanır:

Ekonomik Sürdürülebilirlik: Turizmin yerel ekonomiye adil katkı sağlaması, istihdam yaratması ve uzun vadeli gelir kaynağı oluşturması gerekir.
Çevresel Sürdürülebilirlik: Doğal kaynakların verimli kullanımı, atık yönetimi ve biyoçeşitliliğin korunması önceliklidir.
Sosyal ve Kültürel Sürdürülebilirlik: Yerel halkın karar süreçlerine katılımı, kültürel değerlerin korunması ve toplumsal refahın artırılması esastır.

3. Türkiye’de Sürdürülebilir Turizm Uygulamaları

Türkiye’de sürdürülebilir turizme yönelik çalışmalar Kültür ve Turizm Bakanlığı, TGA, TÜRSAB, GSTC ve yerel yönetimlerin iş birliğiyle yürütülmektedir.

Sürdürülebilir Turizm Sertifikasyon Programı (2022): Konaklama tesisleri, GTSC denetçileri tarafından her yıl uygunluk değerlendirme denetimlerine tabi tutulmaktadır. Başarılı olan tesislere Sürdürülebilir Turizm Aşama 2 Belgesi ve Aşama 3 Sertifikası verilmektedir.
Yerel Yönetimlerin Rolü: Antalya, Muğla ve Nevşehir gibi turizm bölgelerinde belediyeler “Yeşil Otel, Eko-köy ve Sıfır Karbon Tesis” projeleriyle öncü rol üstlenmektedir.
Toplum Temelli Turizm (TTT): Kapadokya, Karadeniz yaylaları ve Şirince gibi bölgelerde yerel halkın doğrudan turizm gelirine katılımı artmaktadır.

4. Karşılaşılan Sorunlar

Türkiye’de sürdürülebilir turizmin önünde bazı engeller bulunmaktadır:

Denetim eksikliği: Sertifikasyon süreçleri tüm tesisleri kapsamamaktadır.
Farkındalık yetersizliği: Yerel halk ve işletmeler arasında sürdürülebilirlik bilinci tam olarak yerleşmemiştir.
Aşırı turizm (overtourism): Özellikle Antalya, Kapadokya ve İstanbul gibi bölgelerde taşıma kapasitesi aşılmaktadır.
İklim değişikliği: Kıyı erozyonu, su kaynaklarının azalması ve artan sıcaklıklar turizm faaliyetlerini doğrudan etkilemektedir.

5. Çözüm Önerileri ve Gelecek Perspektifi

Tüm konaklama tesislerinin sürdürülebilirlik sertifikası alması teşvik edilmelidir.
Yerel halkın turizm planlamasına aktif katılımı sağlanmalıdır.
Eko-Turizm, Agro-Turizm ve Kültür Turizmi gibi alternatif türler desteklenmelidir.
Üniversiteler, STK’ler ve özel sektör arasında sürdürülebilir turizm araştırma merkezleri kurulmalıdır.
Karbon ayak izini azaltmak için yenilenebilir enerji kullanımı artırılmalı ve ağaçlandırma programları teşvik edilmelidir.

6. Sonuç

Türkiye sürdürülebilir turizm açısından büyük bir potansiyele sahiptir. Bu potansiyelin uzun vadede korunabilmesi için ekonomik getirinin ötesine geçilerek çevresel ve toplumsal değerlerin de gözetilmesi gerekmektedir. TGA ve GSTC iş birliğiyle yürütülen denetimler ve sertifikasyon programları, Türkiye’nin uluslararası sürdürülebilir turizm standartlarına uyumunu güçlendirmekte ve ülkenin çevresel itibarı ile kültürel mirasının korunmasını güvence altına almaktadır.

Kaynakça

Kültür ve Turizm Bakanlığı (2024). Türkiye Sürdürülebilir Turizm Programı Raporu.
GSTC (2023). Global Sustainable Tourism Council
Turizm Geliştirme Ajansı (TGA) (2025). GSTC Denetimleri ve Sürdürülebilir Turizm Sertifikasyonu Raporu.
TÜRSAB (2022). Sürdürülebilir Turizmde Türkiye’nin Yol Haritası.
UNWTO (2023). Sustainable Tourism Development Guidelines.

THE REALITY OF SUSTAINABLE TOURISM IN TURKEY

Author: Cengiz ÖZBAY

Abstract

This study examines the current state of sustainable tourism in Turkey, the challenges faced, and proposed solutions for the future. Sustainable tourism is an approach that aims to balance economic development with environmental protection, social equity, and the preservation of cultural heritage. Although Turkey is rich in natural and cultural resources, the management of this potential within the framework of sustainability principles encounters several difficulties.

1. Introduction

The tourism sector is one of the driving forces of the Turkish economy. As of 2024, tourism revenues have contributed approximately 12% to the national GDP. However, this growth also brings environmental and socio-cultural costs. The sustainable tourism approach aims to conduct tourism activities without harming the environment, local communities, or cultural values.

In recent years, initiatives such as the Green Certificate, Blue Flag, Zero Waste, and Sustainable Tourism Certification have emerged as significant steps in Turkey. Furthermore, the collaboration between the Tourism Development Agency (TGA) and the Global Sustainable Tourism Council (GSTC), under the coordination of Deputy Minister Nadir Alparslan, has enabled substantial progress in the field of sustainable tourism.

2. Fundamental Principles of Sustainable Tourism

Sustainable tourism is based on three main dimensions:

1. Economic Sustainability

Tourism should contribute fairly to the local economy, create employment opportunities, and provide long-term revenue.

2. Environmental Sustainability

Efficient use of natural resources, waste management, and biodiversity conservation are essential priorities.

3. Social and Cultural Sustainability

The participation of local communities in decision-making processes, the preservation of cultural values, and the enhancement of societal well-being are fundamental.

3. Sustainable Tourism Practices in Turkey

Efforts toward sustainable tourism in Turkey are carried out in collaboration with the Ministry of Culture and Tourism, TGA, TÜRSAB, GSTC, and local governments.

Sustainable Tourism Certification Program (2022): Accommodation facilities undergo annual compliance assessments conducted by GTSC auditors. Facilities that meet the criteria are awarded the Stage 2 Sustainable Tourism Certificate and the Stage 3 Certification.
Role of Local Governments: Municipalities in regions such as Antalya, Muğla, and Nevşehir play a pioneering role through initiatives like “Green Hotels, Eco-villages, and Zero-Carbon Facilities.”
Community-Based Tourism (CBT): In areas such as Cappadocia, the Black Sea highlands, and Şirince, the direct participation of local communities in tourism income has been increasing.

4. Challenges Encountered

Several obstacles hinder the advancement of sustainable tourism in Turkey:

Insufficient supervision: Certification processes do not fully encompass all facilities.
Lack of awareness: Sustainability awareness among local communities and businesses has not yet reached the desired level.
Overtourism: Carrying capacity is frequently exceeded in destinations such as Antalya, Cappadocia, and Istanbul.
Climate change: Coastal erosion, declining water resources, and rising temperatures directly affect tourism activities.

5. Proposed Solutions and Future Outlook

All accommodation facilities should be encouraged to obtain sustainability certification.
Local communities should be actively involved in tourism planning.
Alternative types of tourism such as eco-tourism, agro-tourism, and cultural tourism should be supported.
Research centers on sustainable tourism should be established through cooperation between universities, NGOs, and the private sector.
To reduce the carbon footprint, renewable energy use should be expanded and afforestation programs should be promoted.

6. Conclusion

Turkey holds significant potential in the field of sustainable tourism. To preserve this potential in the long term, it is essential to look beyond economic gains and also safeguard environmental and social values. The inspections and certification programs implemented through the TGA–GSTC collaboration strengthen Turkey’s compliance with international sustainable tourism standards and ensure the protection of the country’s environmental reputation and cultural heritage.

References

Ministry of Culture and Tourism (2024). Turkey Sustainable Tourism Program Report.
GSTC (2023). Global Sustainable Tourism Council.
Tourism Development Agency (TGA) (2025). GSTC Audits and Sustainable Tourism Certification Report.
TÜRSAB (2022). Turkey’s Roadmap for Sustainable Tourism.
UNWTO (2023). Sustainable Tourism Development Guidelines.