TDED Genel Başkanı Ekrem Erdem: “Alfabeden ortak şuura”

Türk Dünyası Ortak Alfabe Komisyonu'nun, 34 harften oluşan bir Ortak Türk Alfabesi önerisi üzerinde anlaşması, Türk Dil ve Edebiyat Derneği (TDED) Genel Başkanı Ekrem Erdem'den büyük bir kutlama mesajıyla karşılandı. Erdem, yaptığı açıklamada, "İsmail Gaspıralı'nın Türk dünyasını ortak bir edebî dil ve kimlik etrafında birleştirme hayaline ilk adım atan Türk Dünyası Ortak Alfabe Komisyonunu yürekten tebrik ediyorum." dedi.

Kazakistan'ın başkenti Astana'daki Türk Akademisi ve Türk Dil Kurumu iş birliğinde, 9-11 Eylül tarihlerinde Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de gerçekleşen Türk Dünyası Ortak Alfabe Komisyonu'nun 3. toplantısında, bu tarihi anlaşma sağlandı. Genel Başkan Erdem, bu uzlaşmayı büyük bir heyecan ve memnuniyetle karşıladıklarını belirterek, 26 Şubat-6 Mart 1926 tarihinde gerçekleştirilen Bakü Türkoloji Kurultayı'nda alınan "ortak alfabe" kararını hatırlattı. "Dilde, fikirde, işte birlik" şiarının hayata geçişinin ilk adımının atıldığını vurgulayan Erdem, bu birliğin tamamlanması için umutlarının güçlendiğini belirtti.

GASPIRALI'NIN HAYALİ

"Ortak Türk Alfabesi, dil mirasımızın korunmasının yanı sıra, İsmail Gaspıralı'nın 'Dilde, işte, fikirde birlik' özleminin gerçekleşmesi yolunda önemli bir adım niteliğinde. Gaspıralı İsmail, yazının ve edebî birikiminin bir millet üzerindeki etkilerini iyi bilen bir mütefekkir ve dil savunucusuydu. 'Dilde, işte, fikirde birlik' diyerek Türk topluluklarının birleşmesi için amansızca mücadele etti. Onun hayali, Doğu Türkistan ile İstanbul arasında bir dil köprüsü kurmak ve edebî alanda birliği sağlamaktı. Bugün bu hayalin gerçekleşmesi için ilk adım atıldı ve bunun için heyecanlı ve mutluyuz. Türk Dünyası Ortak Alfabe Komisyonunu, İsmail Gaspıralı'nın Türk dünyasını ortak bir edebî dil ve kimlik etrafında birleştirme hayalini hayata geçirmeye yaklaştırdığı için tebrik ediyorum. Bu uzlaşmanın ardından ortak alfabenin hızlı bir şekilde hayata geçirilmesi halinde, tüm Türk toplumlarının okuyabileceği ve anlayabileceği kaynak yazımı ve eser verimi mümkün olacaktır."

YÜZYIL SONRA YENİDEN BAKÜ

"26 Şubat 1926'da Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de Samet Ağamalıoğlu başkanlığında 'Birinci Türkoloji Kurultayı'nda başlatılan 'Türk Dünyası Ortak Alfabe' çalışmalarının yaklaşık yüz yıl sonra başarıyla tamamlanmış olmasından duyduğumuz memnuniyeti ve yaşadığımız mutluluğu kamuoyuyla paylaşmak istiyorum. Bakü Türkoloji Kurultayı, Türk halklarının tarihi, edebiyatı, dili, alfabesi ve kültürüyle ilgili önemli kararların alındığı bir dönüm noktasıydı. Sovyet rejiminin Kiril alfabesi konusunda baskısına karşı güçlü bir tepki olarak düzenlenen kurultay, Sovyetlerde yaşayan Türkler, dilbilimciler, bilim adamları, tarihçiler, şairler, yazarlar ve mütefekkirlerden oluşan yüzü aşkın temsilciyle gerçekleşti ve kültürel birliğin sağlanması adına tarihe damgasını vurdu. Sovyetlerin 1938-1940 yıllarında Türk boylarını ve topluluklarını birbirinden koparmak için her birine birbirinden farklı Kiril alfabesi kabul ettirmesi, Türk milli kimliğine ve birliğine yapılan en büyük suikasttır. Kurultayda alınan ortak alfabe kararı Sovyet baskısıyla kesintiye uğradı ve yaklaşık yüz yıl sonra, bugün sağlanan uzlaşmayla yeniden hayata geçiriliyor."

ÇOK ÖNEMLİ BİR ADIM

"Ortak Türk Alfabesi, aziz Türk milletinin ruh ve gönül birliği, milli kimliği için çok önemli olan ses, sesbirimi (fonem), mana ve imla ortaklığı için de çok önemli bir adımdır. Türkiye alfabesinde kadim Türk seslerini ve anlamını yüklenmiş kelimeleri ifade edecek harflerin eksikliği nedeniyle, büyük Türk coğrafyasında binlerce yıldır kullanılan sayısız kelimemiz maalesef Türkçe sözlüklerde yer bulamamış, zamanla unutulmuş ve kaybolmuştur. Türk devletlerinde halklar birbirini anlarken, aydınlar birbirini anlamaz hale gelmiştir. Türkiye alfabesinin 29 harften 34 harfe çıkması, Türk dünyasındaki ortak kelimelerimizin Anadolu'da yeniden canlanmasını sağlayacaktır. Sözlüklerimiz yeniden yazılacak ve kelime varlığımız nihayet bütün zenginliğiyle ortaya çıkacaktır."

BİRLEŞME YOLUNDA GAYRETTEYİZ

"Türkiye Dil ve Edebiyat Derneği olarak kuruluş amacımız doğrultusunda yıllardır, farklı ortamlarda çalışmasını ve mücadelesini verdiğimiz Ortak Türk Alfabesi'nin, ortak imlânın ve ortak sözlük çalışmasının en önemli basamağı kuşkusuz 34 harfli alfabe birliği olmuştur. Bundan sonra ise imla birliği ve ortak sözlük hazırlamamız elzemdir. Derneğimiz bu birleşmeye katkı sunmak için gayrette ve hazırdır. Bu fikri ilk ortaya koyan İsmail Gaspıralı'yı rahmet ve minnetle anıyor, Ortak Türk Alfabesi'nin kabul edilmesi sürecinde fikirleri ve emekleri için Türk devletlerinin hükümetlerine, Türk Akademisine, Türk Dil Kurumuna, komisyon üyelerine, emeği geçen akademisyen, mütefekkir ve münevverlerimize şükranlarımızı sunuyoruz."