BAŞKURT TÜRKLERİNDE “BEŞİK KERTME” GELENEĞİ

BEĞENDİM

ABONE OL

News

TÜRK DÜNYASI GELENEKLERİNDEN ÖRNEKLER
Çok eski dönemlerden beri süre gelen “beşik kertme” geleneğine Başkurtlar “bişek tuy”, “sırga tuy”(küpe takma toyu) demektedirler. İki han, iki bey yada iki kahraman, eşleri aynı anda hamilelerse yada bebekler daha beşikteyse akraba olmaya karar verirler ve dostluklarını güçlendirirler. Başkurtların edebi kaynaklarında bu örnekler sıkça karşılaşmaktadır.
O gün, dünür olacak taraftarlar akraba ve komşularını çağırıp yemek verirler ve dua (bata) okutup niyetlerini belli ederler. Yemekten sonra bebekleri biri birilerinin kulaklarını ısırttırırlar. Buna “kolak tişketey” derler. Bu uygulamadan sonra bebekler sözlü sayılırlar.
Bebekler büyüyüp yetişkin yaşa geldiklerinde oğlan babası bir gün güneş doğarken kız evine gelir. Başkurtlar buna “yautsı” derler. Kız taraftarları güneşin doğmasıyla gelen dünürün yeni başlangıçla ve hayırlı sebeplerle geldiğini anlarlar. Dünür, o güne özel pantolonunun bir paçasını çorabına sıkıştırır, cephenine kumaş kemer bağlar ve eline dayak alıp onunla yürür. Kız evine gelip kaybettiği değerli eşyasını aradığını söyler. Kız tarafı onun o evde olduğunu belirtip ve içeri alır. Misafiri en iyi şekilde ağırlarlar. Adam sözü kendi oğlunu övmekle başlar. Kız ailesi de kızlarının evlenmek istemediğini söyleyerek naz yapar. Bundan sonra dünür varlıklarından söz etmeye başlar. İş “kalım”, başlık parasına gelir ve anlaştıkları zaman kızı vermeyi kabul ederler. Akabinde düğün günü belirlenir.
Başkurtlar düğünden önce imam nikahı kıymaya çok önem verirler. İmam nikaha damat katılmaz. Kız evine damadın anne babası, kendi akrabalarından yaşlı ve evli olan 3-5 kişiyi ile gelir. Kız tarafı evlerine imam çağırıp şahitler eşliğinde dini nikah kıydırırlar. Nikah sırasında kıza damat tarafı maddi olarak bedel biçer ve şahitler bunu tastık ederler. İmam nikahı kıyıldıktan sonra resmi nikah kıyılır ve düğün başlar.
Geçmişte ve günümüzde evliliğin “beşik kertmesi” geleneği ile kurulmasi diğer Türk boylarında da sıkça karşılaşmaktadır. Fakat evliliğin bu türü en çok Başkurt Türkleri’nde rastlanmaktadır.

vert