YAVRUSUNU SİNEK KAPMIŞ..GÖRDÜN MÜ ?.. Osmanlı döneminde Kastamonu’da her bahane ile halktan vergi toplayan, zalim bir bey varmış. Halk ozanları da köy düğünlerinde ve diğer sazlı sohbetlerde beyin bu uygulamalarını, bu adil olmayan düzeni, türküleri ile eleştirirmiş.
Bu eleştiriler beyin kulağına gitmiş bey çok kızarak, yöredeki din adamlarına da talimat verir ve kendisine yapılan eleştirilere karşı onları da uyarır.
Beyin bu kızgınlık ve sözlerini de camilerde imamlar konuşmalarında halka parça parça söyler olmuşlar konuşmalarda beyi haklı kılacak söylemleri öne çıkarmışlar.
Ancak ne var ki ozanlar beyin eğlencelerinin vazgeçilmezleri arasındadır.
Bir gün bey misafirlerini ağırlamak için bir şölen düzenler ozanlar da eğlence için çağrılırlar ancak bey şu talimatı verir …
Bu çalgıcılara herkese verilen yemek, et verilmeyecek cezalandırılacak dillerini tutmasını bilecekler onlara sadece et suyu ve ekmek verilsin bir de söylemlerinde idare eleştirilmeyecek, eğlence böyle olacak onun dışında ne yaparlarsa yapsınlar …
Öyle de yapılır çalgıcılara et suyu ve ekmek verilir. Kastamonu’da tirit yemeği et suyuna ekmek doğranarak yapılan bir yemektir çalgıcılar bu et suyuna ekmeği doğrarlar ve yerler.
Eğlenceye sıra gelince ozan bu türküyü yakar kendisine yapılan bu haksızlığı bey ile dalga geçerek dile getirir türkü hiciv örneğidir güldürürken, eğlendirirken, düşündüren, yeren, dalga geçen, gönderme yapan ve ders veren özelliktedir.
Şimdi gelelim türkünün sözleri ile neyi anlattığına ..
“sabahleyin erken çifte giderken, aman aman öküzüm torbadan düşmüş, gördün mü?”
Öküzler kastamonu’da köylünün en çok işine yarayan hayvandır öküz gücü köylünün asıl dostu ve güçlerinden birisidir onunla kütükleri dağdan aşırır, onunla çift sürer ve onunla harman alır.
Kastamonu dağlık engebelik bir yerdir bir yere çift sürmeye gidildiğinde günün yarısı nerede ise yolda geçer bu nedenle sabahleyin erken kalkılır ve hemen yola çıkılır asıl gücü olan öküzün yemlenmesi için zaman yoktur bu nedenle varılmak istenilen yere gidilirken yolda öküzler boyunlarına asılı torbalardaki yemler ile karınlarını doyururlar.
Çift sürülecek yere varıldığında hem öküzler bu sayede karınlarını doyurmuşlar hem de zamandan kazanılmış olur ancak yolda giderken öküzün boynundaki torba düşer ve bunun farkına varılmaz ise hayvan çift sürülecek yere geldiğinde aç kalmış olur dolayısı ile de aç öküz tarlada verimli olamaz.
Şimdi yukarıda anlatılan bu köylü gerçeği ile yemeği kesilmiş olan ozan arasındaki bir benzetmedir ozan kendisini köylünün esas dostu ve gücü olarak görüp yemeğinin kesildiğini yani “öküzün torbadan düştüğünü” söylüyor sonra da soruyor köylüye;
“bu akıl almaz olayı gördün mü?” diye sonra devam ediyor ..
“amanın ben yandım çünkü yemeğim kesildi kuru ekmeği suya banıp tirit yiyorum aç bırakılıyorum bu bedavadan, hiç yoktan, durup duruken başıma gelen değildi.
Ben bunun bedelini beyi eleştirerek bir bedel karşılığı ve anlaşılır olan kısmıyla, para verip ödedim” diyor sonra devam ediyor:
“manda yuva yapmış söğüt dalına, aman aman yavrusunu sinek kapmış gördün mü?”
Manda yine yörenin önemli geçim kaynaklarından biridir sütünden, yağından ve gücünden faydalanılır.
Ancak mandanın derisi tüysüz olup dış zararlılara karşı da korumasızdır. Salkımsöğüt dalları yerlere doğru yayılır böyle yayılmış salkımsöğüt dalları mandalar için gölgelik teşkil eder mandalar da güneşe karşı dayanıksız olan derilerini korumak için gölgelik yer olarak söğüt dalları arasına yatarlar.
İşte böyle bir yere yatmış mandanın yavrusu da yanında imiş ve söğüt dalları onları yerde sardığı için “yuva yapmış” gibi olmuşlar.
Mandanın yavrusu daha ince ve korunmasız olduğundan sinek çok kolay olarak o yavruyu ısırmış kastamonu ağzında “kapmak” ısırmak demektir.
Bu şekilde mandanın yavrusunun canı yanmış oluyor burada anlatılmak istenilen de şudur: manda yani yağı ve sütü ile gücünden faydalanılan köylüdür köylü kendisini korumak ile görevli beyin gölgesinde bir yuva kurmuş onun canı ozandır ozan halkın yavrusudur.
Ancak korumasızdır o ozanın canı yandı bir sinek onu ısırdı ey köylü sen bunu biliyor musun? bu akıl almaz olayı gördün mü? diyor türkü nakarat kısmından sonra şöyle devam ediyor:
“sabah ezanını okurken aman aman müezzin minareden uçtu gördün mü?”
Yazının başında beyin din adamlarına talimat verdiğini ve onların da camilerde bey lehine konuştuklarını söylemiştim bu kıta, beyden yana tavır koyan imamlara eleştiridir diyor ki;
Bu zulmü yapana karşı söz söylediğimiz için imamlar da uçtular onlarıda kaybettik artık erenlere kavuştular zulümden yana tavır koydular bu olmaz şeyi de gördün mü? biliyor musun? diyor …
02:00
02:00
News
Kastamonu
Bizden Haberler
Bizden Haberler
Kastamonu
Kastamonu
Kastamonu
