İran’ın ‘Ulusal İnternet’i Güvenlik Getirecek mi? (Çeviri)

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

İran’ın ‘Ulusal Bilgi Ağı’ (UBA) nihayetinde tamamlandı ve Ağustos ayının son günlerinde hükümet, Fars dilinde ‘Shoma’ olarak adlandırılan iç ağını ilan etti.

İran’ın İletişim, Bilgi ve Teknolojiden sorumlu bakanı Mahmoud Vaezi’nin açıklamasına göre ulusal internetin kurulması için ilk aşama tamamlandı. Temelleri 2010 yılında atılan sistemin hedefinin İslami içeriğin yayılması ve dijital farkındalığın artırılması olduğu hükümet tarafından dile getirilmişti.

2006 yılından bu yana UBA, iletişim altyapıları ağları kontrolünün bir parçası durumunda. Yani geçtiğimiz ay su yüzüne çıkan bu girişim yeni değil. Ancak, İran’daki hükümetin bu girişimin altında yatan motivasyonu ve halkı teşvik etme yolları değişmiş görünüyor.

Siber güvenliğin ayrılmaz bir parçası olan ulusal ağ için Hassan Rouhani, ‘ülkenin bağımsızlığı için temel taşlardan biri’ olarak tanım kullanmıştı. Devletin 2011-2016 yılı kalkınma planında proje ile ilgili şu ifadeler yer alıyor: “Ülkenin Ulusal Bilgi Ağı, dış kaynaklar tarafından tamamen saptanamaz ve geçilemez bir veri merkezi ve güvenli bir kurum içi ağla desteklenen IP tabanlı internet olmalıdır.”

‘Kendi kendine yetebilen’ sistem olarak da adlandırılan ulusal internet, ülkenin son on yılda üst düzey yatırım yaptığı kritik altyapılarının getirisi olan güvenlik ihtiyacının bir yansıması. Yetkililerin en önem verdikleri durum, ülkenin nükleer tesislerini hedef alan Stuxnet gibi zararlı yazılımlara karşı olabildiğince korunması. Bilişim ve İletişim Teknolojileri Bakanı Nasrallah Jahangard ise bu korumaya ek olarak karşı siber saldırıların önemine vurgu yapıyor: “Dünya genelinde bütün ağlar saldırı teşebbüsüne uğrar. İran’daki ağlar da haftalar önce ağır saldırılara maruz kalmıştı.” Devlet destekli bilgisayar korsanlarından oluşan ‘siber ordu’nun da geçtiğimiz yıllarda sürekli olarak batıdaki hedeflere saldırı yapması bu görüşün halihazırda devreye konulduğunun kanıtı.

Ulusal ağın diğer bir dikkat çekici yanıysa ‘hız’ı. İran Devrim Muhafızları’na yakın olan ajans Tasnim News, UBA’yı şu anki mümkün olan en iyi hıza göre 60 kat daha hızlı olarak tarif etmişti. İran, Orta Doğu’nun en fazla internet kullanıcısı oranına sahip ülkelerinden biri olsa da bant aralığı saniyede ortalama 70.5 cigabayt. İranlı araştırmacı Mehdi Yahyanejad’a göreyse büyük olasılıkla bant genişliğine konulacak ücretlendirme farkı yüzünden web sitelerini ulusal ağları tercih etmeye zorlayacak. Bu da hükümete göre gerekli yerlerde interneti toptan kapatmaktan daha iyi bir seçenek.

Veri merkezlerini ülke içinde tutmakta ısrarcı olan hükümet, geçtiğimiz Mayıs ayında Instagram, Whatsapp ve Telegram gibi yabancı uygulamalara İranlı kullanıcıların bilgilerini içeride tutma ve sansüre tabi olma konularında ültimatom vermişti. Son olarak da ‘Pokémon Go’ uygulamasına getirilen yasak dolayısıyla ülkedeki dış veri kaynağı kullanımı tartışmalara sebep olmuştu.

Şema: Kullanıcıların UBA ve düzenli internet bağlantısıyla erişebilecekleri platformların karşılaştırması

Resmiyette e-devlet hizmetleri yalnızca ulusal ağlar yoluyla erişilebilir. Bu sağlık, vergilendirme ve eğitim gibi diğer hizmetleri kapsarken; küresel internetle ancak finansal ve borsa sistemlerine erişim sağlanabiliyor.

UBA Bilgi Erişimini Ne Yönde Etkileyecek?

Yetkililer, kullanıcıların küresel internete erişimine UBA’nın herhangi bir müdahalede bulunmayacağını ifade ederken, ülkedeki dijital hak savunucuları bu konuda şüpheci kalmayı uygun görüyorlar. İran’daki İnsan Haklarına Yönelik Uluslararası Mücadele grubuna göre bu girişim Batı’daki sert anlatıları haklı çıkarabilir: “Ulusal internetin gelişimi ve uygulaması, devlet dışı aktörlerin şüpheli görüldüğü, bunun yanında güvenlik, yargı ve istihbarat gibi bütün araçlara sahip olan otoritenin dünya görüşünü yansıtarak devam edecek.”

Aşağıdaki, ‘Weapons of Mouse Destruction’ adında şu an aktif olmayan internet özgürlüğü projesinin Youtube videosunda UBA’nın tanımı yapılmakta. (3.20. saniyeden sonra)

Kullanıcılara, günlük internet dolaşımları içinde herhangi bir kısıtlama getirilmeyeceğini garanti eden hükümet, UBA ve küresel internetin iki ayrı ağ olarak kalmasında ısrarcı. Bir milyondan fazla IP adresi ve Avrupa ile bağlantılı kritik veri altyapısını satın almaları, küresel internet içinde kalacaklarına işaret ediyor.

Adlarının gizli kalmasını isteyen İranlı iki internet kullanıcısı da bunun etraflarında çok ses getirmediğini, daha pek çok kişinin bu yeni uygulamadan haberdar olmadığını ifade ederken, uygulamanın günlük kullanıcıları hedef almadığını düşündüklerini de ekledi.

Merkezi Tahran’da bulunan haber ajansı Mehr’e göre planın ilk aşamasında e-devlet hizmetleri ve yerli web sayfalarına erişim sağlanacak. Şubat 2017’te tamamlanması planlanan ikinci aşamada yerli video içeriği eklenecek ve Mart 2017’ten itibaren farklı hizmetler getirilecek ve uluslararası ticaret yapan şirketlere destek sağlanacak. Ulusal internet girişiminin ne ölçüde güvenlik sağlayacağı ileride anlaşılacak olsa da her sistemin dışarıdan sızmaya açık ve belli ölçüde hasar görebileceğini eklemekte fayda var.

Aslı: Mahsa Alimardani’nin ‘Global Voices’ için yazdığı makalesi